ORGANIZACJA KATEDRY
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Wojciech Dąbrowski
Katedra Wodociągów, Kanalizacji i Monitoringu Środowiska powstała w 2007 roku z połączenia:
Zakładu Zaopatrzenia w Wodę i Usuwania Ścieków oraz Zakładu Podstaw i Systemów Ochrony Środowiska.
HISTORIA KATEDRY
W 1967 r. na Politechnice Krakowskiej powstała Katedra Wodociągów i Kanalizacji. W 1970 r. Katedra zostaje przekształcona w Instytut Inżynierii Sanitarnej, a z istniejącego wcześniej w Katedrze Zakładu Technologii i Biologii Wód i Ścieków kierowanym przez doc. dr hab. Elżbietę Kocwę, wyłoniono dwa zespoły: Zespół Biologii Sanitarnej pod kierownictwem doc. dr hab. Elżbiety Kocwy oraz Zespół Technologii Wód i Ścieków kierowany przez doc. dra inż. Jerzego Kurbiela, które w późniejszy czasie przekształcono w trzy zakłady: Zakład Systemów Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony
Środowiska kierowany przez prof. mgra inż. Tadeusza Gabryszewskiego, Zakład Ujęć i Transportu Wody kierowany przez doc. dra hab. inż. Artura Wieczystego oraz Zakład Technologii i Konstrukcji Urządzeń do Oczyszczania WOdy i Ścieków, którego kierownikiem został doc. dr inż. Jerzy Kurbiel. W roku 1974 powołano Zakład Procesów i Systemów Cieplnych, kierowany przez doc. dra hab. inż. Zbigniewa Pietrzyka.
W 1974 r. decyzją Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, zmieniono nazwę Instytutu na: Instytut Inżynierii Sanitarnej i Ochrony Środowiska w skład, którego weszły: Zakład Zaopatrzenia w Wodę i Usuwania Ścieków, Zakład Oczyszczania Wody i Ścieków, Zakład Ogrzewnictwa i Wentylacji oraz Samodzielny Zespół Biologii Sanitarnej. Po wyodrębnieniu ze składu instytutu w 1992 r. Samodzielnego Zakładu Inżynierii Cieplnej i Ochrony Powietrza, Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska dzielił się na:
- Zakład Zaopatrzenia w Wodę i Usuwania Ścieków,
- Zakład Oczyszczania Wody i Ścieków,
- Zakład Podstaw i Systemów Ochrony Środowiska,
- Zakład Biologii Środowiska.
W roku 2007 powstała Katedra Wodociągów, Kanalizacji i Monitoringu Środowiska, przy której
w 2015 r. utworzono Pracownię Monitoringu Zanieczyszczenia Świetlnego.
ZASŁUŻENI PRACOWNICY ZAKŁADU
Profesor Tadeusz Gabryszewski urodził się w 1907 r. w Jaśle. W 1933 r., po uzyskaniu dyplomu inżyniera hydrotechnika na Wydziale Inżynierii Lądowej i Wodnej Politechniki Lwowskiej pracował w Biurze Budowy Wodociągów w Rzeszowie, a później w Państwowym Zarządzie Wodnym w Nowym Sączu oraz Miejskim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji w Krakowie, skąd w maju 1945 r. wraz z pionierską grupą dr Drobnera przybył do Wrocławia, aby zająć się odbudową i uruchomieniem zniszczonych wodociągów.
W 1947 r. podjął działalność dydaktyczną na Politechnice Wrocławskiej na Wydziale Budownictwa specjalizując się w zagadnieniach ujmowania i zaopatrzenia w wodę, usuwania ścieków oraz zasad zaopatrzenia w wodę dużych aglomeracji miejsko-przemysłowych. W 1950 r., na nowo powstałym Wydziale Inżynierii Sanitarnej objął kierownictwo Katedry Ogrzewnictwa, Wentylacji i Instalacji Sanitarnych, a od 1953 r. Katedry Wodociągów i Kanalizacji, którą kierował do października 1968 r.. W latach 1951 - 1966 pełnił wielokrotnie funkcję dziekana i prodziekana.
W 1967 rozpoczął pracę na Politechnice Krakowskiej, gdzie powierzono mu zorganizowanie i kierowanie Katedrą Wodociągów i Kanalizacji Instytutu Inżynierii Sanitarnej. W 1970 po przekształceniu katedry w Instytut Inżynierii Sanitarnej zostaje wybrany jej pierwszym dyrektorem. W 1977 r. przechodzi na emeryturę, lecz nie kończy pracy dydaktycznej i nadal prowadzi wykłady oraz bierze czynny udział w pracach Instytutu.
Profesor Tadeusz Gabryszewski zmarł w 1995 r. w Krakowie w wieku 87 lat. Współpracownicy i wychowankowie zapamiętali go jako wymagającego, ale zawsze życzliwego wychowawcę i nauczyciela wielu pokoleń inżynierów. Cieszył się wielkim autorytetem i szacunkiem swoich współpracowników, władz uczelni i całego środowiska inżynierów sanitarnych.
Był autorem wielu publikacji, opracowań oraz skryptów i podręczników akademickich w tym pierwszego powojennego podręcznika pt.: "Wodociągi". Był również promotorem i recenzentem wielu prac doktorskich oraz opiekunem prac habilitacyjnych młodszych współpracowników. Brał udział w pracach Polskiego Komitetu Współpracy z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Zaopatrzenia w Wodę (IWSA), uczestniczył w pracach Sekcji Inżynierii Sanitarnej PAN, był członkiem kilku rad naukowych Instytutów resortowych i uczelnianych. Za swoje osiągnięcia był wielokrotnie odznaczany.
Profesor Artur Wieczysty urodził się w 1929 r. we Lwowie. W 1955r. ukończył studia na Wydziale Budownictwa Wodnego Politechniki Krakowskiej, z którą związał się na całe życie.
W swej ponad 45-letniej pracy naukowej koncentrował się na badaniach modelowych i terenowych zasobów wód podziemnych oraz metodach ich określania, a także problematyce funkcjonowania systemów zaopatrzenia w wodę i usuwania ścieków. Był m.in. autorem pionierskich prac badawczych poświęconych ocenie wpływu piętrzenia rzek na tereny przyległe, prowadził również szereg prac studialnych i projektowych związanych z zaopatrzeniem w wodę miast i ośrodków przemysłowych. W szczególny sposób przyczynił się do powstania koncepcji ochrony Krakowa przed podtopieniem w wyniku spiętrzenia wód Wisły. Był twórcą ponadregionalnej szkoły naukowej niezawodności i bezpieczeństwa systemów zaopatrzenia w wodę i usuwania ścieków, a rezultaty prac badawczych prowadzonych przez Profesora i jego wychowanków były niejednokrotnie rozwiązaniami prekursorskim na skalę międzynarodową.
Członek Polskiej Akademii Nauk oraz szeregu polskich i zagranicznych instytucji naukowych. Wieloletni Dziekan Wydziału Inżynierii Środowiska oraz członek Senatu Akademickiego Politechniki Krakowskiej. Dyrektor Instytutu Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska PK, Kierownik i współorganizator Katedry Zaopatrzenia w Wodę i Usuwania Ścieków. Autor blisko 240 publikacji, w tym wielu monografii oraz podręczników akademickich. Laureat wielu prestiżowych nagród, za wybitne osiągnięcia w pracy zawodowej odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Dr Honoris Causa Politechniki Krakowskiej.
Profesor Artur Wieczysty zmarł w 2001 r. w Krakowie w wieku 72 lat. W pamięci współpracowników i wychowanków pozostał jako wybitny naukowiec, specjalista z zakresu Inżynierii Środowiska, ceniony dydaktyk, wychowawca wielu pokoleń kadr inżynierskich i naukowych, wielki przyjaciel młodzieży.
UCZESTNICTWO W WYBRANYCH KONFERENCJACH NAUKOWYCH
- VI Międzynarodowa Konferencja Xviii Krajowa Konferencja , Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód, Water Supply and Water Quality, 2004
- V Konferencja Naukowo-Techniczna , Nowe Technologie w Sieciach i Instalacjach Wodociągowych i Kanalizacyjnych, Zakład Wodociągów i Kanalizacji Instytut Inżynierii Wody i Ścieków ,Politechnika Śląska w Gliwicach
- VI Konferencja Sekcji Obserwatorów Komet Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii
- II Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna - Aktualne zagadnienia w uzdatnianiu i dystrybucji wody, Szczyrk 5-6 czerwiec 2003
- XI Konferencja nt. Zapobieganie Zanieczyszczeniu Środowiska, Wisła 6-7 listopada 2003.
- V Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna "Zaopatrzenie w wodę i jakość wód" Poznań-Gdańsk, Poland
- XIV Konferencja Ciepłowników Politechnika Rzeszowska Solina, 26-28 wrzesień 2002
- Konferencja Naukowo-Techniczna nt. "Problemy eksploatacji kanalizacji i odwodnień." Zagrożenia i oszczędności. Poznań, 23-24 X 2002
- Specialised Conference Management of Productivity at Water Utilities Praha, Czech Republic
- II Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna nt. "Bezpieczeństwo, niezawodność, diagnostyka urządzeń i systemów gazowych, wodociągowych, kanalizacyjnych, grzewczych". Zakopane-Koącielisko, 21-23 listopada 2001
- Ogólnopolska Konferencja Naukowo - Techniczna, Szczyrk 10-11 maj, 2001
- V Międzynarodowa Konferencja w Moskwie nt.: "Environment Engineering"16-19 maja 2001.
- Pierwszy Międzynarodowy Kongres z Oceny Cyklu Życia produktów, Kopenhaga, wrzesień 2001
- 1st International Conference on Life Cycle Management, Kopenhaga, wrzesień 27-29.01
- IWA specialised conference "System Approach to Leakage Control and Water Distribution Systems Management. Brno (Czech Republic)
- Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna "Aktualne zagadnienia w uzdatnianiu i dystrybucji wody", Szczyrk 2001
- Konferencja Sekcji Obserwatorów Komet Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, Kraków 26-28 października 2001
- Materiały II Ogólnopolskiej Konferencji N-T "Bezpieczeństwo, niezawodność, diagnostyka urządzeń i systemów gazowych, wodociągowych, kanalizacyjnych, grzewczych". Zakopane-Kościelisko 2001
Zespół i Laboratorium Badań Symulacyjnych
Laboratorium kierowane przez dra hab. inż. Krzysztofa Knapika, specjalizującego się w zastosowaniach technik komputerowych w zaopatrzeniu w wodę i usuwaniu ścieków. Jest on autorem metody i programu do czasowoprzestrzennej symulacji działania dowolnie wielkich systemów dystrybucji wody a także szeregu programów do symulacji pracy poszczególnych urządzeń i obiektów wodociągowych oraz kanalizacyjnych.
Zespół Ujęć i Transportu Wody
Zespół kierowany przez dr hab. inż. Teresę Lubowiecką, która specjalizuje się w zagadnieniach przesyłu wody na znaczne odległości, niezawodności urządzeń, obiektów i systemów zaopatrzenia w wodę oraz zajmuje się ujęciami wody podziemnej. Jest autorem licznych prac z tego zakresu.
Zespół i Aparaturowe Laboratorium Instalacji Sanitarnych
Laboratorium kierowane przez mgr inż. Urszulę Jarecką, projektanta o dużym doświadczeniu zawodowym w dziedzinie instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych i ciepłej wody.
Dydaktyka
Pracownicy katedry prowadzą zajęcia dydaktyczne (wykłady, ćwiczenia laboratoryjne i projektowe) przede wszystkim na specjalności Zaopatrzenie w Wodę, Usuwanie i Unieszkodliwianie Ścieków i Odpadów. Do najważniejszych przedmiotów należą:
- Wodociągi,
- Kanalizacja,
- Optymalizacja systemów zaopatrzenia w wodę i usuwania ścieków,
- Metody komputerowe w zaopatrzeniu w wodę i usuwaniu ścieków,
- Instalacje sanitarne,
- Niezawodność systemów wodociągowych i kanalizacyjnych,
- Specjalne typy ujęć wody.
Poza tym prowadzone są także zajęcia na innych specjalnościach na Wydziale Inżynierii Sanitarnej i Wodnej. Szczególną rolę odgrywa w kształceniu studentów technika komputerowa. W katedrze istnieje laboratorium dydaktyczne wyposażone w 14 terminali, połączonych siecią NOVELL, korzystające z oprogramowania zakupionego, jak i programów własnych. Terminale te stanowią część instytutowej sieci komputerowej łączącej poszczególne stanowiska pracownicze i laboratoria badawcze.
PRACE BADAWCZE I DOROBEK NAUKOWY
W Katedrze realizowane są prace naukowo-badawcze dotyczące szeroko pojętego zaopatrzenia w wodę i usuwania ścieków. Pracownicy Katedry uczestniczyli w realizacji wielu ważnych programów badawczych, takich jak:
- Rządowy Program Badawczo-Rozwojowy PR-7 "Kształtowanie i wykorzystanie zasobów wodnych",
- Centralny Program Badań Podstawowych 03.09 "Metody analizy i użytkowania zasobów wodnych",
- Centralny Program Badań Rozwojowych 10.11 "Gospodarka wodna".
Ponadto wykonano kilkaset prac modelowych, badań polowych, ekspertyz, opinii, projektów koncepcyjnych i prac studialnych. Wszystkie te prace dotyczyły zagadnień z zakresu wodociągów i kanalizacji, odwodnień oraz prognoz hydrogeoloficznych. Sprawowano także nadzór naukowy nad wykonawstwem i eksploatacją wielu wodociągów i kanalizacji.
Działalność naukowa Katedry obejmuje prace teoretyczne i badania naukowe, których efektem były podręczniki, poradniki, artykuły naukowe i uczestnictwo w krajowych oraz międzynarodowych sympozjach i konferencjach. W ramach działalności naukowej Katedra zorganizowała od 1976 roku 8 cyklicznych międzynarodowych konferencji nt."Matematyczne modelowanie ujęć wód podziemnych" w Janowicach. Do najważniejszych podręczników opracowanych przez pracownoków Katedry należą pozycje z zakresu: hydrogeologii inżynierskiej, ujęć wód podziemnych, niezawodności systemów wodociągowych i kanalizacyjnych, prognozowania wpływu piętrzenia rzek na wody podziemne, obliczania systemów odwadniających, projektowania instalacji i urządzeń sanitarnych oraz wodociągów.
Opracowane zostały także normy z zakresu hydrogeologii i geologii inżynierskiej.
Istotną częścią działalności Katedry jest tworzenie nowoczesnych programów komputerowych. W dziedzinie zastosowań techniki komputerowej opracowano oryginalną metodę czasowoprzestrzennej symulacji działania dowolnej sieci wodociągowej. W połączeniu z dodatkowymi algorytmami i bazą danych w ramach programu ISYDYW jest ona bardzo przydatna w badaniach i projektowaniu. Metoda ta znalazła zastosowanie przy opracowywaniu projektów racjonalizacji eksploatacji oraz programów rozwoju i modernizacji sieci wodociągowych Krakowa, Bielska-Białej, Rzeszowa i Cieszyna.
W dzedzinie teorii niezawodności opracowano nowe metody oceny niezawodności systemów zaopatrzenia w wodę i zaproponowano sposoby jej podniesienia w wielu miastach południowej Polski (Kraków, Rzeszów, Kielce, Cieszyn).
WSPÓLPRACA MIĘDZYNARODOWA
Katedra współpracuje z wieloma ośrodkami naukowymi na całym świecie, m.in. z Uniwersytetami Technicznymi w Hanowerze, Berlinie, Wiedniu, Dreźnie, Uniwersytetami w Austin (USA), Newcastle (Wielka Brytania) i Moskwie oraz z Instytutem Technologicznym w Dundee (Wielka Brytania).
Oferta usług naukowo-technicznych
Tematyczny zakres działalności obejmuje:
Wodociągi:
- Ujęcia wody i ich strefy ochronne
- pompownie wody
- hydrofory
- zbiorniki wody surowej i czystej
- sieci wodociągowe
- przesyl wody
- instalacje wodociągowe
Kanalizację:
- sieci kanalizacyjne
- zbiorniki retencyjne
- przelewy burzowe
- syfony
- pompownie kanalizacyjne
- instalacje kanalizacyjne
Niezawodnośc systemów wodociągowych i kanalizacyjnych:
- badania niezawodności urządzeń i obiektów
- podnoszenie niezawodności systemów wodociągowych i kanalizacyjnych
- badania otymalizacyjne
Regulację stosunków wodnych w sąsiedztwie stopni piętrzących:
- prognozy spiętrzania wód podziemnych
- inżynierskie metody regulowania poziomu wód podziemnych
Katedra jest przygotowana do wykonywania pełnego zakresu prac o charakterze naukowo-badawczym, technicznym, ekspertyz, opinii i opracowań studialnych w dziedzinie zaopatrzenia w wodę i usuwania ścieków.